Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Ostrołęce - Samodzielne spędzanie czasu

Spędzanie wolnego czasu nie jest pierwszą umiejętnością, która nasuwa się na myśl w trakcie organizacji planu terapeutycznego, gdyż patrząc na małe dziecko ze spektrum nauka spędzania wolnego czasu nie objawia się nam jako priorytet. Można nawet pomyśleć, że nauka spędzania wolnego czasu małego dziecka to strata czasu, gdy jest tyle innych ważnych spraw. Przecież dziecko potrafi samo spędzać czas. Siedzi sobie spokojnie kręcąc kółkiem, wpatruje się w bęben pracującej pralki, układa w rządek samochody, układa puzzle, przewraca kartki w książce. Jest naprawdę zajęte i nie domaga się wcale, żebyśmy spędzali z nim czas, a już na pewno nie sygnalizuje, że potrzebuje się tego nauczyć. Inaczej jednak wygląda sytuacja gdy dziecko cały czas kręci się wokół nas i domaga się naszej uwagi. W takich przypadkach już widzimy, że coś jest nie tak.

Tak naprawdę w pierwszym i drugim przykładzie występuje ogromna potrzeba nauki samodzielnego spędzania wolnego czasu. Dlaczego? Bo spędzanie wolnego czasu powinno nie tylko być dla nas interesujące, ale przede wszystkim nas rozwijać. Spędzanie wolnego czasu to nie tylko zabawa, ale także samodzielne odrabianie lekcji, robienie sobie kanapek, sprzątanie pokoju. Oczywiście nie od tego się zaczyna, ale to jest docelowe i ułatwia funkcjonowanie dorosłym osobom z autyzmem i ich rodzinom.

Najlepiej naukę spędzania wolnego czasu zaczynać już u małych dzieci poprzez wprowadzanie planów aktywności. Mogą one być wdrożone już na początku terapii jednak, aby rozpocząć naukę dziecko powinno posiadać w swoim repertuarze następujące umiejętności: odróżnianie obiektu od tła, dopasowywanie identycznych przedmiotów, dopasowywanie obrazków do przedmiotów i przedmiotów do obrazków, akceptacja podpowiedzi fizycznych. Bardzo istotne jest także to, żeby dziecko nie reprezentowało dużo zachowań problemowych.

Czego będziemy uczyć dziecko robić w wolnym czasie zależy od jego wieku i umiejętności. Z reguły zaczynamy pracę z małymi dziećmi od najprostszego planu na zabawę. Przy wprowadzaniu planów aktywności bardzo ważne jest aby czynności, które proponujemy były dziecku dobrze znane, dzięki czemu ich wykonanie nie sprawiało mu żadnych trudności. Poza tym wszystkie aktywności powinny mieć czytelne zakończenie, co daje dziecku jasność kiedy dane zadanie jest skończone np. puzzle, kolorowanka itp. Każde zakończenie planu powinno się kończyć atrakcyjną dla dziecka czynnością, zabawą lub pożądanym przez niego wzmocnieniem biologicznym – na przykład smakołykiem.

Celem nauki korzystania z planów aktywności jest przede wszystkim umożliwienie dzieciom z autyzmem wykonywania zadań lub aktywności bez bezpośrednich wskazówek i podpowiedzi ze strony rodzica bądź terapeuty, nauczenie dokonywania wyborów w czasie swobodnej zabawy oraz angażowania się w interakcje społeczne

Plany aktywności możemy wprowadzić nie tylko u dzieci z autyzmem czy niepełnosprawnością intelektualną, ale też u prawidłowo rozwijających się, które mają potrzebę zachowania struktury działań lub nie potrafią sobie same zaplanować czasu.

Podsumowując moje krótkie rozważania chciałabym podać najważniejsze przyczyny, dla których warto wprowadzić w życie plany aktywności i poprzez nie uczyć dzieci samodzielnego spędzania czasu. Należą do nich:

• pro aktywne zapobieganie występowaniu zachowań trudnych,
• wydłużanie koncentracji uwagi,
• uczenie samodzielności,
• rozwijanie umiejętności społecznych.

Jak bardzo ważne jest posiadanie wyżej wymienionych umiejętności nie muszę chyba nikogo przekonywać. Zachęcam zatem do zgłębienia tematu poprzez czytanie literatury i artykułów o takiej tematyce w internecie lub skorzystanie z konsultacji w poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Propozycja literatury: „Plany aktywności dla dzieci z autyzmem. Uczenie samodzielności” dr Lynn E. McClannahan, dr Patricia J. Krantz

Autor: Dorota Żebrowska - pedagog/terapeuta