Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Ostrołęce - Lęki rozwojowe u dzieci

Pozwala nam dostrzec zagrożenie i uruchomić odpowiednie strategie na poradzenie sobie z niebezpieczeństwem, poszerza również nasze kompetencje. Gdzie zatem jest granica? Kiedy lęk jest funkcjonalny, a kiedy zaczyna stawać się problemem?

Duża część lęków jest typowa i charakterystyczna dla większości dzieci, to tzw. lęki rozwojowe. Pojawiają się naturalnie w pewnych okresach rozwojowych a następnie mijają. Chociaż są to lęki całkowicie naturalne oraz normalne, to nie znaczy, że mamy je lekceważyć, wyśmiewać, czy też przełamywać siłą!

Przykłady typowych lęków dziecięcych:

2 lata – Różnego rodzaju lęki:

• głównie natury słuchowej (m.in.: odkurzacz, ciężarówki, spłukiwanie wody w toalecie),
• lęki wizualne – duże przedmioty, ciemne kolory,
• przestrzenne – przeprowadzka w nowe miejsce, zabawki zabrane ze stałego miejsca, lęk przed wpadnięciem do studzienki ściekowej,
• wyjazd matki czy też jej nieobecność podczas zasypiania,
• zwierzęta – w szczególności dzikie,
• wiatr, deszcz.

2,5 roku wiele lęków:

• przestrzenne – obawa przed ruchem przedmiotów,
• zbliżające się duże przedmioty,
• wyjście matki, czy też nieobecność podczas zasypiania,
• deszcz, wiatr,
• zwierzęta, najczęściej dzikie.

3 lata:

• najczęściej lęki wizualne – starsi ludzie, maski,
• zwierzęta,
• ciemność,
• włamywacze,
• wieczorne wyjścia rodziców.

4 lata:

• tym wieku powracają leki słuchowe np. odgłosy silników,
  zwierzęta dziko żyjące,
• wyjścia mamy, zwłaszcza wieczorem, ciemność.

5 lat:

• przeważnie lęki wizualne,
• ciemność,
• mniej obaw przed złymi ludźmi, dzikimi zwierzętami,
• lęk przed tym, że mama nie wróci do domu,
• przyziemne obawy, np. przed pogryzieniem przez psa, zdarciem kolana przy przewróceniu się.

6 lat:

• nasilenie lęków związanych z bodźcami dźwiękowymi np. telefon, ton głosu, dźwięki wydawane przez owady,
• lęki które są związane z tym co dziecko usłyszało, obejrzało w telewizji,
• lęk przed tym, że coś kryje się pod łóżkiem,
• przed duchami,
• przed żywiołami, np. grzmot, błyskawice, ogień,
• lęk przed tym, że coś się może stać bliskiej osobie,
• przed zasypianiem samemu.

7 lat:

• lęki wizualne np. piwnica, ciemność,
• przed brakiem akceptacji ze strony innych,
• przed tym, że ktoś się kryje w szafie bądź pod łóżkiem,
• pęk bywa wzmacniany przez np. telewizję.

8-9 lat pojawia się mniej lęków i zmniejsza się intensywność:

• dotyczą własnych możliwości, porażki.

10 lat:

• obawy przed dziko żyjącymi zwierzętami,
• przed przestępcami,
• niektóre dzieci boją się wysokich pomieszczeń, ciemności.

Jak reagować gdy dziecko się boi?

Tego NIE wolno robić:

• bagatelizować lęku dziecka,
• wyśmiewać go,
• porównywać do innych, czy też zawstydzać przed innymi osobami (np. „Zobacz a Kasia to się nie boi…”),
• nie stosować tzw. terapii szokowej, nie zmuszać dziecka na siłę do stawiania czoła sytuacji lękotwórczej,
• niecierpliwić się,
• przesadne współczucie także nie pomaga,
• rodzic nie powinien dryfować za nastrojem dziecka,
• NIE mówić dziecku: „Nie bój się”, „Jesteś taki duży, a się boisz”, „Przestań. Uspokój się natychmiast”, „Nie przesadzaj”, „Chłopaki się nie boją”.

Gdy dziecko się boi należy

• postarać się zrozumieć jego lęk,
• być przy dziecku w trudnych sytuacjach, wspierać go, przytulić,
• można powiedzieć np.: „Jestem przy Tobie”, „Rozumiem, że jest to dla ciebie trudne”, „Każdy czasami się czegoś boi”, „Jestem tutaj by Ci pomóc”,
• pozwolić przez jakiś czas na unikanie sytuacji budzącej lęk, a następnie powoli pomagać oswajać się z nią, metodą małych kroków,
• można również skorzystać z bajki terapeutycznej odwołującej się do podobnej trudności, odegrać scenki itp.

Drodzy Rodzice!

Jeżeli lęk który towarzyszy Waszemu dziecku jest zbyt silny, utrzymuje się na wysokim poziomie i nie zmniejsza się mimo upływu czasu i waszych starań, zaburza funkcjonowanie dziecka, należy udać się do specjalisty.

Opracowano na podstawie:

• „Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat” Frances L.Ilg, Louise Bates Ames, Sidney M.Baker
• „Moje dziecko się boi. Jak mogę mu pomóc?” M. Lange-Rachwał

Autor: Paulina Bednarczyk - psycholog